Trong thế giới âm thanh số, một trong những chủ đề gây nhiều tranh luận chính là upsampling – quá trình nâng tần số lấy mẫu của tín hiệu âm thanh. Đặc biệt, nhiều DAC hiện nay, trong đó có SMSL DO100 Pro (đang có tại AN Audio), cho phép người dùng upsampling PCM sang DSD.

Nhưng liệu việc “nâng cấp số học” này có thật sự cải thiện trải nghiệm nghe, hay chỉ là tính năng “để cho có”? Hãy cùng AN Audio phân tích rõ ràng từ nguyên lý, hiệu quả thực tế đến ứng dụng với DAC SMSL DO100 Pro.

Upsampling là gì?

Upsampling là quá trình biến đổi tín hiệu âm thanh từ định dạng gốc sang tần số lấy mẫu hoặc định dạng cao hơn. Ví dụ:

• PCM 44.1 kHz → PCM 192 kHz.
   
• PCM 96 kHz → DSD 256.
   

Mục đích:

• Giúp bộ lọc digital/analog trong DAC hoạt động hiệu quả hơn.
   
• Giảm méo, nhiễu aliasing trong quá trình tái tạo.
   
• Đem lại trải nghiệm nghe mượt mà, chi tiết hơn.
   

Tuy nhiên, upsampling không tạo ra thông tin mới. Nó chỉ “xử lý lại” dữ liệu có sẵn để DAC dễ giải mã và tái tạo tín hiệu chính xác hơn.

PCM vs DSD – khác biệt cơ bản

• PCM (Pulse Code Modulation): dạng mã hóa phổ biến, dùng nhiều trong CD, FLAC, WAV. Ưu điểm: dễ xử lý, phổ biến, linh hoạt.
   
• DSD (Direct Stream Digital): sử dụng phương pháp 1-bit ở tần số lấy mẫu cực cao (DSD64, DSD128, DSD512…). Thế mạnh: mô tả tín hiệu mượt, tự nhiên, gần giống analog.
   

Chính vì sự khác biệt này, nhiều DAC hiện đại hỗ trợ upsampling PCM sang DSD, để khai thác ưu điểm của định dạng DSD trong tái tạo âm thanh.

SMSL DO100 Pro và tính năng upsampling

SMSL DO100 Pro là DAC tầm trung ra mắt năm 2025, nổi bật với chip DAC ESS9039Q2M dual và khả năng xử lý PCM 32bit/768kHz, DSD512, MQA full decode. Một trong những tính năng đáng chú ý chính là chế độ upsampling PCM → DSD.

Cách hoạt động:

• Người dùng có thể chọn chế độ upsampling trong menu.
   
• Toàn bộ tín hiệu PCM (CD, FLAC, streaming) được “nâng” lên DSD 256 hoặc DSD 512 trước khi chuyển sang mạch analog.
   
• Quá trình này tận dụng sức mạnh xử lý của chip DAC mới nhất, đồng thời giảm tải cho bộ lọc analog.
   

Upsampling PCM → DSD có lợi ích gì?

1. Nền âm sạch, mượt hơn
   Với nhiều bản nhạc PCM 44.1 kHz, khi upsampling sang DSD 256/512, tiếng treble trở nên mượt, ít gắt, vocal sáng rõ nhưng không chói.
    
2. Âm hình và độ tách lớp tốt hơn
   DSD vốn nổi tiếng với khả năng mô tả không gian. Khi upsampling PCM sang DSD, âm trường thường rộng và thoáng hơn, nhạc cụ định vị chính xác.
    
3. Giảm “digital glare”
   Một số người nhạy cảm với âm kỹ thuật số thường nhận xét rằng PCM gốc đôi khi “sắc, lạnh”. Upsampling sang DSD giúp làm mềm, cho cảm giác analog hơn.
    

Nhưng có phải lúc nào cũng hiệu quả?

Không phải lúc nào upsampling cũng mang lại “cải thiện thần kỳ”:

• Nguồn nhạc kém chất lượng (MP3, YouTube rip): upsampling không giúp ích, thậm chí bộc lộ nhược điểm.
   
• DAC/amp/loa trung bình: hiệu quả rất nhỏ, khó nhận ra sự khác biệt.
   
• Người nghe casual: nếu không tập trung, sự khác biệt PCM vs DSD sau upsampling có thể khó phân biệt.
   

Nói cách khác, upsampling chỉ thực sự hữu ích khi:

• Nguồn nhạc lossless (CD rip, Hi-Res).
   
• DAC chất lượng cao (như DO100 Pro).
   
• Hệ thống loa/tai nghe đủ chi tiết để tái hiện.
   

Trải nghiệm thực tế tại AN Audio

Khi test DO100 Pro với loa bookshelf Suca SP502 và tai nghe Moondrop Horizon:

• Với nhạc jazz PCM 44.1 kHz: sau khi upsampling sang DSD256, tiếng cymbal mượt, vocal nữ sáng rõ, âm trường mở rộng.
   
• Với nhạc giao hưởng: bản PCM 96 kHz sau khi upsampling cho độ phân lớp tốt hơn, kèn đồng và dây không “dính” vào nhau.
   
• Với EDM: khác biệt ít hơn, nhưng bass gọn và chắc hơn đôi chút.
   

Kết luận: upsampling có cải thiện, nhưng mức độ tùy thuộc vào thể loại nhạc và gu người nghe.

Có nên bật upsampling thường xuyên?

Nên bật nếu:

• Bạn nghe nhiều nhạc lossless.
   
• Hệ thống DAC + ampli + loa đủ chi tiết.
   
• Bạn yêu thích sự mượt mà, analog-like.
   

Không cần thiết nếu:

• Bạn chủ yếu nghe nhạc nén, chất lượng trung bình.
   
• Hệ thống cơ bản, khó nhận ra khác biệt.
   
• Bạn muốn tiết kiệm tài nguyên xử lý và điện năng.
   

Các DAC khác hỗ trợ upsampling

Ngoài DO100 Pro, tại AN Audio còn có:

• SMSL SU-10: cao cấp hơn, chip ESS flagship, upsampling PCM/DSD linh hoạt.
   
• Topping D90III Discrete: mạnh về độ chi tiết, hỗ trợ filter và PEQ nhưng thiên về giữ nguyên dữ liệu gốc.
   
• Denafrips Ares 15th Anniversary: NOS DAC, không upsampling mặc định, thiên về âm mộc mạc, analog.
   

Mỗi DAC có triết lý riêng, nhưng DO100 Pro là lựa chọn cân bằng giữa tính năng phong phú và giá hợp lý.

Ưu điểm và nhược điểm Upsampling PCM → DSD

Ưu điểm

• Làm mượt treble, giảm gắt.
   
• Âm trường rộng, tách lớp tốt.
   
• Mang lại cảm giác analog hơn.
   
• Tận dụng được sức mạnh chip DAC hiện đại.
   

Nhược điểm

• Không tạo ra chi tiết mới.
   
• Hiệu quả phụ thuộc hệ thống.
   
• Có thể tốn nhiều tài nguyên xử lý.

Upsampling PCM sang DSD trên DAC như SMSL DO100 Pro không phải “chiêu trò marketing”, mà là một tính năng thực sự có giá trị – nhất là khi bạn nghe nhạc lossless trên hệ thống đủ chi tiết. Nó giúp nền âm sạch, treble mượt, âm hình rộng, mang lại cảm giác dễ chịu hơn.

Tuy nhiên, đây không phải phép màu. Với nhạc nén hoặc hệ thống phổ thông, sự khác biệt gần như không đáng kể. Điều quan trọng là bạn phải trải nghiệm trực tiếp, so sánh trước – sau để quyết định có nên bật thường xuyên.

Tại AN Audio, bạn có thể trực tiếp trải nghiệm SMSL DO100 Pro cùng các DAC khác để tìm ra phong cách nghe phù hợp nhất.

FAQ

1. Upsampling có làm nhạc hay hơn không?
Có thể, nếu nhạc gốc chất lượng tốt và hệ thống đủ chi tiết.

2. Upsampling khác gì resampling?
Upsampling là nâng lên mức cao hơn (PCM → DSD), resampling có thể cả lên và xuống.

3. Có nên bật upsampling mọi lúc?
Chỉ nên bật khi nghe lossless trên dàn hi-fi; không cần thiết khi nghe nhạc nén.

4. DSD native và PCM upsampled DSD khác nhau thế nào?
DSD native vẫn chi tiết hơn, nhưng upsampling PCM → DSD có thể mang lại chất âm tương tự, dễ nghe hơn.

5. SMSL DO100 Pro có hỗ trợ upsampling tự động không?
Có, người dùng có thể bật chế độ này trực tiếp trong menu DAC.